Season Routine - ઋતુચર્યા
Ritucharya is an ancient Ayurvedic practice and it is composed of two words.
“Ritu” means season and “Charya” which means rule or discipline.
Ritucharya is a way of life.
Seasonal changes affect us physically and mentally.
Ayurvedic diet is the lifestyle to combat this.
Ritucharya helps us build our physical strength.
Physical and Mental ailments caused by seasonal changes and besides, throughout the year it balances the three doshas in our body and helps us maintain health.
Ayurveda has described 6 seasons to us keeping in mind the changes in the climate.
A year is divided into 2 periods.
Kaal is a Sanskrit word meaning a period of time.
Each period has 3 seasons and thus there are 6 seasons in a year.
Each season lasts for about two months and these 6 seasons are found only in the Indian subcontinent.
ઋતુચર્યા એ એક પ્રાચીન આયુર્વેદિક પ્રથા છે. અને તેની રચના બે શબ્દોથી થયેલી છે.
“ઋતુ” જેનો અર્થ થાય છે મોસમ અને “ચર્યા” જેનો અર્થ થાય છે શાસન અથવા અનુશાસન.
ઋતુચર્યા એ એક પ્રકારની જીવનશૈલી છે.
મોસમમાં થતા ફેરફારોની અસર આપણા ઉપર શારીરિક અને માનસિક રીતે થતી હોય છે. આનો સામનો કરવા માટેની આયુર્વેદિક આહાર જીવનશૈલી છે.
ઋતુચાર્ય આપણને આપણી શારીરિક શક્તિનું નિર્માણ કરવામાં મદદ કરે છે.
મોસમી ફેરફારોને કારણે થઈ શકે તેવી શારીરિક અને માનસિક બીમારીઓ અને આ ઉપરાંત, આખા વર્ષ દરમ્યાન તે આપણા શરીરમાં રહેલા ત્રણેય દોષોને સંતુલિત કરે છે અને આપણને સ્વાથ્ય જાળવવામાં મદદ કરે છે.
વાતાવરણમાં થતા બદલાવને ધ્યાનમાં રાખીને આયુર્વેદે આપણને 6 ઋતુઓનું વર્ણન કરેલું છે.
એક વર્ષને 2 કાળ માં વહેંચવામાં આવે છે.
કાળ એ સંસ્કૃત શબ્દ છે જેનો અર્થ થાય છે સમય અવધિ.
દરેક કાળમાં 3 ઋતુઓ હોય છે અને આ રીતે એક વર્ષમાં કુલ 6 ઋતુઓ આવે છે.
દરેક ઋતુઓ લગભગ બે મહિના સુધી ચાલે છે અને આ 6 ઋતુઓ તમને ભારતીય ઉપખંડમાંજ જોવા મળે છે.
Uttarayana (January 15 to July 14) / Adan Kal / Uttariya Ayana
ઉત્તરાયણ (15 જાન્યુઆરી થી 14 જુલાઈ) / આદાન કાલ / ઉત્તરીય આયન
During this season, the sun and wind are extremely powerful. The sun consumes all the energy in people and even the cooling qualities of the earth, the sun burning with heat gives great heat, and in plants and humans heat properties increase and become dry. Thus, the power inherent in individuals is reduced.
આ સિઝન દરમિયાન, સૂર્ય અને પવન અત્યંત શક્તિશાળી હોય છે. સૂર્ય લોકોમાં રહેલી બધી શક્તિઓને ખર્ચાઈ નાખે છે અને પૃથ્વીમાંના ઠંડકના ગુણોને પણ, ગરમીથી ધગધગતો સૂર્ય ખુબજ ગરમી આપે છે. અને છોડ અને મનુષ્યોમાં ગરમીના ગુણો વધે છે અને શુષ્ક થાય છે. આમ, વ્યક્તિઓમાં રહેલી તેમની શક્તિમાં ઘટાડો થાય છે.
Dakshinayana (July 15 to January 14) / Visarga Kal / Dakshina Ayan
દક્ષિણાયન (15 જુલાઈ થી 14 જાન્યુઆરી) / વિસર્ગ કાલ / દક્ષિણ આયન
During this season, the moon and coolness are extremely powerful. Due to this, energy accumulates in people and the quality of coolness in the earth increases. There is a shift from humid to cooler climates. Increases cooling properties in plants and humans. Thus, the strength inherent in individuals increases.
આ સિઝન દરમિયાન, ચંદ્ર અને ઠંડક અત્યંત શક્તિશાળી હોય છે. આને કારણે લોકોમાં શક્તિઓનો સંચય થાય છે અને પૃથ્વીમાંના ઠંડકનો ગુણ વધે છે. ભેજવાળા વાતાવરણથી ઠંડક તરફ સફર રહે છે. છોડ અને મનુષ્યોમાં ઠંડકના ગુણો વધે છે. આમ, વ્યક્તિઓમાં રહેલી તેમની શક્તિમાં વધારો થાય છે.
Mid- November to Mid- January
મધ્ય- નવેમ્બર થી મધ્ય- જાન્યુઆરી
ભારતીય રજાઓની સૂચિ
ઓક્ટોબર - 2022 (આસો 2078 - કારતક 2079)
02 સન મહાત્મા ગાંધીનો જન્મદિવસ, સરસ્વતી આવાહન
03 સોમ સરસ્વતી પૂજન, દુર્ગાષ્ટમી, દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
04 મંગળ શિરડી સાંઈ બાબા પુણ્ય તિથિ , સરસ્વવી વિસર્જન , સરસ્વતી બલિદાન
05 બુધ દશેરા (વિજયા દશમી)
06 ગુરૂ પાસાંકુશા એકાદશી
09 સન શરદ પૂર્ણિમા, કોજાગીરી વ્રત, ઇદ-એ-મિલાદ-ઉન-નબી
13 ગુરૂ કરવા ચોથ
14 શુક્ર ID ઇ મૌલુદ (મુસ્લિમ શિયા)
17 સોમ કાલાષ્ટમી
21 શુક્ર રમા એકાદશી, વાઘ બારસ
22 શનિ ધન તેરશ, ગુરુ દ્વાદશી
23 સન કાલી ચૌદશ
24 સોમ દિવાળી, લક્ષ્મી પૂજન, હનુમાન પૂજન, નરક ચતુર્દશી
25 મંગળ અમાવસ્યા, શારદા પૂજન
26 બુધ વિક્રમ સંવત નવા વર્ષનો દિવસ, ભાઈબીજ, ચંદ્ર દર્શન
29 શનિ લાભ પાંચમ
31 સોમ સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની જન્મજયંતિ, જલારામ જયંતિ
નવેમ્બર - 2022 (કારતક - માગશર 2079)
01 મંગળ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
04 શુક્ર પ્રબોધિની એકાદશી
05 શનિ તુલસી વિવાહ
08 મંગળ કારતક સુદ-15 (દેવ-દિવાળી), ગુરુ નાનકનો જન્મદિવસ, પૂર્ણિમા
16 બુધ કાલાષ્ટમી
20 સૂર્ય ઉત્પન્ના એકાદશી
23 બુધ અમાવસ્યા
25 શુક્ર ચંદ્ર દર્શન
ડિસેમ્બર - 2022 (માગશર - પોષ 2079)
01 ગુરૂ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
03 શનિ શ્રીમદ ભગવદ ગીતા જયંતિ, મોક્ષદા એકાદશી
07 બુધ દત્તાત્રેય જયંતિ
08 ગુરુ પૂર્ણિમા
16 શુક્ર કાલાષ્ટમી
19 સોમ સફલા એકાદશી
23 શુક્ર અમાવસ્યા
24 સત ચંદ્ર દર્શન
25 સન ક્રિસમસ
26 સોમ બોક્સિંગ ડે (ક્રિસમસના આગલા દિવસે)
29 ગુરુ ગોવિંદસિંહનો જન્મદિવસ
30 શુક્ર દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
જાન્યુઆરી - 2023 (પોષ - મહા 2079)
01 રવિ નવું વર્ષ
02 સોમ પૌષ પુત્રદા એકાદશી, વિજયા એકાદશી
06 શુક્ર માઘ સ્નાન શરૂ થાય છે, પૂર્ણિમા
13 શુક્ર ભોગી
14 શનિ મકરસંક્રાંતિ, પોંગલ
15 રવિ કાલાષ્ટમી
16 સોમ વાસી ઉત્તરાયણ
18 બુધ શતિલા એકાદશી
21 શનિ અમાવસ્યા
22 સૂર્ય ચંદ્ર દર્શન
23 સોમ નેતાજીનો જન્મદિવસ
26 ગુરૂ પ્રજાસત્તાક દિવસ, વસંત પંચમી
29 સન દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
ફેબ્રુઆરી - 2023 (મહા - ફાગણ 2079)
01 બુધ જયા એકાદશી
03 શુક્ર વિશ્વકર્મા જયંતિ
05 સન માઘ સ્નાન સમાપ્ત, પૂર્ણિમા, ગુરુ રવિદાસ જયંતિ
13 સોમ કાલાષ્ટમી
18 સત મહા શિવરાત્રી
20 સોમ અમાવસ્યા
21 મંગળ ચંદ્ર દર્શન
27 સોમ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
માર્ચ - 2023 (ફાગુણ - ચૈત્ર 2079)
03 શુક્ર અમલકી એકાદશી વ્રત
07 મંગળ હોલિકા દહન, હુતાસની પૂર્ણિમા
08 બુધ હોળી, આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ
14 મંગળ શીતળા સાતમ
15 બુધ કાલાષ્ટમી
18 શનિ પાપમોચિની એકાદશી
21 મંગળ અમાવસ્યા, જમશેદી નવરોઝ (પારસી શહેનશાહી અને પારસી કદમી)
22 બુધ ગુડી પડવો, ચેટી ચાંદ, ચંદ્ર દર્શન
29 બુધ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
30 ગુરુ શ્રી સ્વામી નારાયણ જયંતિ, શ્રી રામ નવમી
એપ્રિલ - 2023 (ચૈત્ર - વૈશાખ 2079)
01 શનિ કામદા એકાદશી, વાર્ષિક હિસાબ બંધ
04 મંગળ મહાવીર જયંતિ (જન્મ કલ્યાણક)
05 બુધ હાટકેશ્વર જયંતિ
06 ગુરૂ પૂર્ણિમા, હનુમાન જયંતિ, પેસા
07 શુક્ર ગુડ ફ્રાઈડે
12 બુધ શહાદત એ હઝરત અલી
13 ગુરૂ કાલાષ્ટમી
14 શુક્ર બૈસાખી, ડૉ. બાબા સાહેબ આંબેડકરનો જન્મદિવસ
16 સન મહા પ્રભુજીનો પ્રકટોત્સવ (વલ્લભાચાર્ય જયંતિ), વરુથિની એકાદશી
20 ગુરૂ અમાવસ્યા
21 શુક્ર ચંદ્ર દર્શન
22 સત ભગવાન શ્રી પરશુરામ જયંતિ, અક્ષય તૃતીયા, રમજાન-ઈદ (ઈદ-ઉલ-ફિત્ર)
25 મંગળ શ્રી આધ્યા જગદ્ગુરુ શંકરાચાર્ય જયંતિ
27 ગુરૂ ગંગા પૂજન
28 શુક્ર દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
મે - 2023 (વૈશાખ - જ્યેષ્ઠા 2079)
01 સોમ મોહિની એકાદશી
04 ગુરૂ નરસિંહ જયંતિ
05 શુક્ર પૂર્ણિમા, કુર્મ જયંતિ, બુદ્ધ પૂર્ણિમા
06 સત નારદ જયંતિ
07 સન રવિન્દ્રનાથ ટાગોર જયંતિ
12 શુક્ર કાલાષ્ટમી
15 સોમ અપરા એકાદશી
19 શુક્ર અમાવસ્યા, વટ સાવિત્રી વ્રત
20 સત ચંદ્ર દર્શન
28 સન દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
30 મંગળ ગાયત્રી જયંતિ, ગંગા દશહરા
31 બુધ નિર્જલા એકાદશી
જૂન - 2023 (જ્યેષ્ઠ - અષાઢ 2079)
04 સૂર્ય પૂર્ણિમા
10 શનિ કાલાષ્ટમી
14 બુધ યોગિની એકાદશી
18 રવિ અમાવસ્યા
19 સોમ ચંદ્ર દર્શન
20 મંગળ રથયાત્રા (અષાઢી બીજ)
26 સોમ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
29 ગુરુ ચાતુર્માસ વ્રત શરૂ થાય છે, દેવ શયન એકાદશી, બકરી-ઈદ (ઈદ-અલ-અધા), શક વ્રત શરૂ થાય છે, પંઢરપુર વારી
જુલાઈ - 2023 (અષાઢ - અધિક શ્રાવણ 2079)
03 સોમ ગુરુ પૂર્ણિમા, વ્યાસ પૂજન, પૂર્ણિમા
04 મંગળ હિંડોળા
09 રવિ કાલાષ્ટમી
13 ગુરૂ કામિકા એકાદશી
17 સોમ હરિયાળી અમાવસ્યા, અમાવસ્યા
19 બુધ ચંદ્ર દર્શન
26 બુધ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
29 શનિ મોહરમ (અસુર), શક વ્રત સમાપ્ત, પદ્મિની એકાદશી
ઓગસ્ટ - 2023 (અધિક શ્રવણ - શ્રાવણ 2079)
01 મંગળ પૂર્ણિમા
08 મંગળ કાલાષ્ટમી
12 શનિ પરમ એકાદશી
15 મંગળ સ્વતંત્રતા દિવસ
16 બુધ અમાવસ્યા
17 ગુરૂ ચંદ્ર દર્શન
21 સોમ નાગ પાંચમ
23 બુધ તુલસીદાસ જયંતિ
24 ગુરૂ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
27 સન શ્રાવણ પુત્રદા એકાદશી
29 મંગળ ઓણમ
30 બુધ રક્ષા બંધન
31 ગુરુ પૂર્ણિમા, શ્રાવણ પૂર્ણિમા
સપ્ટેમ્બર - 2023 (શ્રાવણ - ભાદરવો 2079)
05 મંગળ રાંધણ છઠ
06 બુધ કાલાષ્ટમી
07 ગુરૂ જન્માષ્ટમી
08 શુક્ર નંદ ઉત્સવ
10 સૂર્ય અજા એકાદશી
11 સોમ મહાવીર સ્વામી જન્મવચન (ચતુર્થી પક્ષ)
14 ગુરૂ અમાવસ્યા, શહાદત ઇ ઇમામ હસન
16 સત ચંદ્ર દર્શન
17 સન શ્રાવણી, વરાહ જયંતિ
18 સોમ કેવડા તીજ
19 મંગળ ગણેશ ચતુર્થી (ભાદરવા સુદ-4), સંવત્સરી (ચતુર્થી પક્ષ)
20 બુધ સંવત્સરી (પંચમી પક્ષ), ઋષિ પંચમી
23 શનિ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
25 સોમ જયંતી એકાદશી
26 મંગળ વામન જયંતિ
27 બુધ આઈડી ઈ મૌલુદ (સુન્ની)
28 ગુરૂ અનંત ચતુર્દશી, ઇદ-એ-મિલાદ-ઉન-નબી
29 શુક્ર પૂર્ણિમા
ઓક્ટોબર - 2023 (ભાદરવો - આસો 2079)
02 સોમ મહાત્મા ગાંધીનો જન્મદિવસ, આઈડી ઈ મૌલુદ (મુસ્લિમ શિયા)
06 શુક્ર કાલાષ્ટમી
10 મંગળ ઈન્દિરા એકાદશી
14 શનિ અમાવસ્યા
16 સોમ ચંદ્ર દર્શન
20 શુક્ર સરસ્વતી આવાહન
21 સત સરસ્વતી પૂજન
22 સન દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત, સરસ્વતી બલિદાન, સરસ્વવી વિસર્જન, દુર્ગાષ્ટમી
23 સોમ દશેરા (મહા નવમી)
24 મંગળ દશેરા (વિજયા દશમી), શિરડી સાંઈ બાબા પુણ્ય તિથિ
25 બુધ પાસાંકુશા એકાદશી
28 શનિ કોજાગીરી વ્રત, પૂર્ણિમા, શરદ પૂર્ણિમા
31 મંગળ સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનો જન્મદિવસ
નવેમ્બર - 2023 (આસો 2079 - કારતક 2080)
01 બુધ કરવા ચોથ
05 રવિ કાલાષ્ટમી
09 ગુરુ વાઘ બારસ, રમા એકાદશી
10 શુક્ર ધન તેરશ, ગુરુ દ્વાદશી
12 સૂર્ય દિવાળી, લક્ષ્મી પૂજન, હનુમાન પૂજન, નરક ચતુર્દશી
13 સોમ શારદા પૂજન, અમાવસ્યા
14 મંગળ ગોવર્ધન પૂજા, નવરાત્રિ શરૂ, ચંદ્ર દર્શન
15 બુધ ભાઈ બીજ
18 શનિ લાભ પાંચમ
19 સૂર્ય છઠ પૂજા
20 સોમ જલારામ જયંતિ, દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
23 ગુરૂ પ્રબોધિની એકાદશી
24 શુક્ર તુલસી વિવાહ
26 સન કારતક સુદ-15 (દેવ-દિવાળી)
27 સોમ પૂર્ણિમા, ગુરુ નાનકનો જન્મદિવસ
ડિસેમ્બર - 2023 (કારતક - માગશર 2080)
05 મંગળ કાલાષ્ટમી
08 શુક્ર ઉત્પન્ના એકાદશી
12 મંગળ અમાવસ્યા
13 બુધ ગુજરાતી નવું વર્ષ
14 ગુરૂ ચંદ્ર દર્શન
20 બુધ દુર્ગા અષ્ટમી વ્રત
22 શુક્ર મોક્ષદા એકાદશી, શ્રીમદ ભગવદ ગીતા જયંતી, વિજયા એકાદશી
24 સન નાતાલની પૂર્વસંધ્યાએ
25 સોમ નાતાલ
26 મંગળ દત્તાત્રેય જયંતિ, બોક્સિંગ ડે (નાતાલનો આગલો દિવસ), પૂર્ણિમા